“Oh, Marys! Ik wil zo graag op een dag een boek schrijven… een dik en interessant boekwerk en dan persoonlijk een van de eerste exemplaren opdragen… Aan mijn liefste Marysieńka. Helaas is dit nog maar een droom van mij. Het zal nog lang duren voordat ik me zorgen hoef te maken over mijn critici…“

Dat schrijft Kazimierz Nowak in een brief aan zijn vrouw vanuit Clanwilliam, bij de Olifantsrivier, op 5 juni 1934. Hij zal dan nog anderhalf jaar onderweg zijn op weg naar huis.

Dat boek is er nooit van gekomen. Uitgeteerd door malaria en parasieten zou de avonturier sterven binnen het jaar na zijn thuiskomst. Zijn journalistieke erfenis blijft versnipperd achter in talloze krantenarchieven. En Kazimierz wordt nagenoeg vergeten.

Tot in de jaren negentig van de vorige eeuw een oude man tegen zijn kleinzoon vertelt over die amateur-journalist die helemaal door Afrika is gefietst. Lukasz Wierzbicki is meteen gebeten door het verhaal, en de figuur Nowak, en duikt in de krantenarchieven. Dat resulteert in een indrukwekkende compilatie van een massa artikels, die hij te boek stelt in 1999. Later wordt de uitgave nog aangevuld met nieuw materiaal van de erfgenamen van Kazimierz. Bovendien wordt het boek vertaald. Maar nauwelijks gelezen. Ik stoot er toevallig op, wanneer de Poolse uitgever de laatste exemplaren van de hand doet voor een zacht prijsje.

De verhalen en getuigenissen zijn zo origineel dat ik besluit om de opzienbarende reis van Kazimierz voor het Nederlandstalig publiek na te vertellen. Het boek dat op basis van de artikels die destijds gepubliceerd zijn tot stand kwam hertaalde ik en zo geef ik een eigentijdse stem aan Kazimierz (zonder zijn relaas fundamenteel te veranderen). Dit alles lees je in het boek: Alleen door Afrika. De opzienbarende reis van Kazimierz Nowak. Het werd in de lente van 2023 uitgegeven bij Sterck & DeVreese, kost €27.5 en heeft 316 pagina’s